Bagateldiefstal, klein vergrijp, grote gevolgen.

Diefstal kan volgens de wet een dringende reden zijn voor ontslag op staande voet. Ook als het een zaak met een geringe waarde betreft. Betekent dit dat, als het bewijs voor de diefstal is geleverd, een ontslag op staande voet automatisch geldig is?

Nee, dat is niet het geval. Het oordeel of diefstal een dringende reden voor ontslag op staande voet oplevert, moet door de rechter aan de hand van de omstandigheden van het concrete geval worden uitgemaakt. De uitkomst is niet eenvoudig in te schatten. Een belangrijke rol spelen de aard en ernst van het vergrijp, de functie van werknemer (heeft de werknemer bijvoorbeeld een vertrouwensfunctie of voorbeeldfunctie?), de aard van het bedrijf, het gedrag van werknemer en de mate van verwijtbaarheid van diens handelen. Ook spelen de duur van het dienstverband en het functioneren van werknemer een rol. Verder is van belang of er binnen de onderneming een voor werknemers kenbaar beleid bestaat op grond waarvan duidelijk is welk gedrag door de werkgever niet wordt getolereerd en welke sanctie op overtreding is gesteld. Daarenboven dient de rechter te beoordelen of de gevolgen van het ontslag voor werknemer niet te ingrijpend zijn in verhouding tot de aard en ernst van het verweten gedrag.

In het hiernavolgende zal aan de hand van de rechtspraak worden ingegaan op de omstandigheden die voor de beoordeling van de rechtsgeldigheid van een ontslag op staande voet door de rechter worden meegewogen.

Een gehanteerd beleid

Een werkneemster van MCDonald’s gaf zonder daarvoor betaling te vragen aan een collega een plakje kaas voor op een hamburger. Dit was in strijd met het binnen MCDonald’s geldende –stringente- beleid dat producten niet worden meegegeven aan vrienden, familie en/of collega’s. De kantonrechter vond het ontslag op staande voet, ondanks het stringente beleid van MCDonald’s, te ver gaan. Volgens de kantonrechter had in dit geval kunnen worden volstaan met een minder zware maatregel, zoals bijvoorbeeld een schriftelijke waarschuwing 

(Ktr. Heerenveen 20 januari 2010, LJN: BL0363).

Aard en duur dienstverband

Een aspect dat bij de beoordeling van bagateldiefstal met enige regelmaat door rechters wordt meegewogen, is de aard van de functie die door de werknemer wordt uitgeoefend. De Kantonrechter Utrecht oordeelde het ontslag op staande voet na diefstal van een paar sokken uit een magazijn rechtsgeldig. De kantonrechter had begrip voor de stelling van de werkgeefster dat verduistering van goederen van welke waarde dan ook uit haar magazijn niet getolereerd kan worden (Ktr. Utrecht 20 mei 1992, Prg. 1992, nr. 3750). In diezelfde zin oordeelde de Kantonrechter Groningen na diefstal van een krat bier door een magazijnmedewerker 

(Ktr. Groningen 3 juli 2009, LJN: BL2135).

Bij het wegen van de omstandigheden van het geval komt ook betekenis toe aan de duur van het dienstverband en het functioneren van de werknemer. Een werknemer die reeds per 1 september 1979 in dienst was getreden bij een rechtsvoorganger van Postkantoren B.V. had in de periode van september 2006 tot en met januari 2007 vier keer een klein geldbedrag (in totaal € 200,--) van het werk gestolen. Werknemer was slachtoffer geworden van twee roofovervallen op het werk. Eenmaal kreeg hij zelfs een pistool tegen het hoofd geduwd. Ook had hij de laatste jaren veel problemen in zijn huiselijke omgeving en stond hij onder behandeling bij een psychiater. Bij de beoordeling van de geldigheid van de dringende reden liet de rechter in het voordeel van de werknemer meewegen dat deze een zeer lange en onbesproken staat van dienst heeft gekend (Ktr. Haarlem 15 mei 2007, LJN:BA4504).

Het gedrag van werknemer

Dat ook het gedrag van de werknemer bij de beoordeling van de geldigheid van de dringende reden in geval van bagateldiefstal een rol kan spelen, komt eveneens duidelijk tot uitdrukking in de hierboven genoemde diefstal van een krat bier door een magazijnmedewerker. Werknemer had zijn auto bij de leveranciersuitgang geplaatst. De werknemer had volgens de kantonrechter voldoende gelegenheid gehad om voorafgaande toestemming bij zijn werkgever te verzoeken. Volgens de kantonrechter was dan ook denkbaar dat werknemer het krat bier bewust heeft willen wegnemen (Ktr. Groningen 3 juli 2009, LJN: BL2135).

Belangenafweging

Bij de beoordeling van de geldigheid van een dringende reden voor ontslag na diefstal of verduistering vindt blijkens de rechtspraak in de regel eveneens een afweging van belangen plaats. Het gevolgencriterium wordt daardoor als het ware door de dringende reden ingesloten.

Een werkneemster van Action eet de inhoud van een opengebroken zakje chips in strijd met de huisregels op in plaats van dat ze de inhoud weggooit. Action besluit werkneemster daarop op staande voet te ontslaan. De Kantonrechter Maastricht vernietigde het ontslag op staande voet wegens de persoonlijke omstandigheden van werkneemster. Ze was ruim acht jaar in dienst en er was nooit iets voorgevallen. Door het ontslag op staande voet zou ze geen WW-uitkering krijgen en ze kampte, als alleenstaande moeder, met schulden 

(Rechtbank Limburg, locatie Maastricht, 11 april 2017, ECLI:RBLIM:2017:3257).

Conclusie

Uit bovenstaande analyse met betrekking tot ontslag op staande voet na bagateldiefstal blijkt dat de waarde van het gestolene voor de beoordeling van de dringende reden nauwelijks een rol speelt. Waar het in de kern om draait, is de inschatting van de rechter of de arbeidsovereenkomst na de bagateldiefstal nog op een vruchtbare wijze kan worden voortgezet.